2025 жыл әлемдік қауымдастық үшін де, Қазақстан үшін де психикалық денсаулық мәселесін қайта қараудың аса маңызды кезеңі болды. Әсіресе жасөспірімдер мен жастар арасындағы эмоционалдық күйзеліс, әлеуметтік қысым мен өз-өзіне зиян келтіру қаупінің артуы қоғамға үлкен ескерту ретінде қабылданды. Бұл – бір ғана сала шеше алатын мәселе емес, әр отбасының, әр мектептің, әрбір мемлекеттік және қоғамдық ұйымның ортақ жауапкершілігі. Дәл осы себепті Шымкент қаласы суицидтің алдын алу жұмысын әлеуметтік маңызы жоғары стратегиялық бағыт ретінде белгіледі.
Жыл басында қабылданған «Өмір – сенің таңдауың!» атты кешенді бағдарлама қаланың барлық ресурсын бір мақсатқа жұмылдыруға мүмкіндік берді: балаларды, жасөспірімдер мен жастарды психологиялық тұрғыда қолдау, олардың эмоционалдық тұрақтылығын күшейту, қиын сәтте жалғыз қалдырмай, қажетті көмекке жедел қол жеткізуді қамтамасыз ету. Бағдарлама қоғамдық психологиялық ахуалды қалпына келтірумен қатар, алдын алу тетіктерін күшейтуге бағытталған.
Мектептердегі өзгерістер бағдарламаның маңызды бөлігіне айналды. Білім басқармасының шешімімен әр оқу орнында кәсіби психологтар саны арттырылып, олардың қызметі жаңа стандарттар бойынша қайта құрылды. Енді мектеп психологтары тек жеке кеңес берумен шектелмейді: олар оқушылардың мінез-құлқы, әлеуметтік байланысы, эмоционалдық жағдайы бойынша қауіп-қатер индикаторларын цифрлық жүйе арқылы бақылап отырады. Апталық мониторинг нәтижелері педагогтармен және ата-аналармен талқыланып, қажет жағдайда жасөспірімге арналған жеке қолдау жоспары әзірленеді.
2025 жылы педагогтар үшін арнайы тренинг бағдарламасы жасалды. Онда мұғалімдер жасөспірімдердің «үнсіз дабылдарын» тану, эмоциялық қажу белгілерін байқау, сынып ішінде психологиялық қауіпсіздік атмосферасын қалыптастыру жолдарын меңгеріп жатыр. Ата-аналар үшін ұйымдастырылатын семинарларда отбасылық қарым-қатынасты жақсарту, сенімді диалог құру, жасөспірімнің уайымына мән беру мәдениеті кеңінен түсіндіріледі.
Денсаулық сақтау басқармасы іске қосқан Жасөспірімдерге арналған психологиялық қолдау орталығы – қаланың ең маңызды әлеуметтік жобаларының бірі. Бұл орталық заманауи терапиялық кеңістіктермен жабдықталған, жас мамандардан бастап тәжірибелі психотерапевтерге дейін жұмыс істейді. Мұнда келушілер құпия түрде кеңес алып, эмоциялық дағдарыстан шығу жолдарын үйренеді. Онлайн платформалар арқылы қашықтан көмек көрсету жүйесі де қарастырылған: анонимді чаттар, тәулік бойы жұмыс істейтін сенім желісі, видеокеңес алу қызметі – барлығы жастардың қиындықты жалғыз өткермей, бірден маманға жүгінуіне мүмкіндік береді.
Қалалық Жастар ресурстық орталығы ҮЕҰ және еріктілермен бірге психологиялық профилактика бағытындағы жаңа форматтарды енгізді. Арт-терапия сабақтары, шығармашылық шеберлік сыныптары, мотивациялық тренингтер, эмоционалдық денсаулық фестивальдері – жастардың өзін қауіпсіз ортада еркін сезінуіне әсер ететін шаралар. «Өмірге үмітпен қара!», «Сен жалғыз емессің!», «Сені тыңдайтын біреу бар!» секілді бастамалар жастар арасында қолдау мәдениетін қалыптастыруда.
Жоғары оқу орындарында студенттермен жүйелі жұмыс күшейтілді. Университет психологтары оқу жүктемесіне, тұрмысқа бейімделу қиындықтарына, әлеуметтік қысымға туындайтын мәселелерді зерттей отырып, топтық терапия мен эмоционалдық сауаттылық тренингтерін өткізеді. Психикалық денсаулықты сақтау мәдениетін қалыптастыруға бағытталған семинарлар студенттерге күрделі кезеңдерде қайда және қалай көмек сұрау керектігін түсіндіреді.
Құқық қорғау органдары да бұл мәселеге белсенді араласып отыр. Әлеуметтік желілерде зиянды контент таратуға бағытталған топтар бойынша мониторинг жүйелі түрде жүргізіледі. Кәмелетке толмағандар үшін қауіпті материалдарды таратушылар заң алдында жауапқа тартылуда. Бұл жұмыс ақпараттық кеңістікті қауіпсіз етуге бағытталған маңызды қадамның бірі.
Шымкент қаласы 2025 жылы суицидтің алдын алу бағытында атқарған шаралар арқылы тек жедел әрекет етумен шектелмей, қоғамда жаңа құндылық – бір-бірін тыңдау, түсіну, қолдау мәдениетін қалыптастыруға басымдық берді. Бұл бағдарлама балалар мен жастардың жан дүниесін естуге, олардың өмірінің әр кезеңіне жауапкершілікпен қарауға, қиындық кезінде қолын созуға бағытталған ұзақ мерзімді стратегияға айналып отыр.
