2025 жыл қаржы технологияларының ерекше серпінмен дамыған, цифрлық қызметтердің өмірдің барлық саласына еніп кеткен кезеңі ретінде есте қалады. Алайда бұл дамумен қатар қауіптердің де жаңаша формасы пайда болды: интернет-алаяқтық, жалған инвестициялық платформалар, әлеуметтік инженерияға негізделген қулықтар және қаржы пирамидалары бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен көбейді. Әсіресе халық саны артып, кәсіпкерлік белсенділігі жоғары Шымкент қаласында бұл үрдіс айқын сезілді. Сондықтан қаржылық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тек полицияның немесе банктердің міндеті емес, бүкіл қоғамның ортақ жауапкершілігі ретінде қарастырылуы қажет екені біржола белгілі болды.
Осы сын-қатерлерді дер кезінде бағамдаған Шымкент қаласы 2025 жылдың басынан бастап «Қауіпсіз қаржы – сенімді болашақ» атты кешенді ақпараттық-ағартушылық жобаны іске қосты. Бұл бастаманың басты мақсаты — азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру, цифрлық кеңістікте кездесетін алаяқтық түрлері жөнінде нақты әрі сенімді ақпарат беру және тұрғындардың өз қаржысын қорғау дағдыларын күшейту. Жоба банктер, мемлекеттік органдар, құқық қорғау құрылымдары, IT-мамандар және үкіметтік емес ұйымдар күш біріктірген платформаға айналды.
Полиция департаментінің деректеріне сүйенсек, 2024 жылдың соңында интернет-алаяқтық фактілері екі есеге жуық өскен. Алаяқтар ең алдымен әлеуметтік желілер мен мессенджерлерді пайдаланған: жалған брокерлік платформаларды, жеңіл табысқа жетелейтін күмәнді инвестициялық жобаларды, криптовалюта атын жамылған қаржылық пирамидаларды белсенді ұсынған. Мұндай қылмыстардың жамбасы жерге тимей көбеюі полициядағы «Киберқылмыспен күрес» бөлімшелерінің жұмысын күшейтуді талап етті. 2025 жылы тергеушілер мен талдаушы IT-мамандар саны арттырылып, заманауи техникалық құралдармен жабдықталды. Бұл қадам күрделі қаржылық схемаларды уақытында анықтау мүмкіндігін кеңейтті.
Білім беру саласы да бұл мәселеден тыс қалған жоқ. Қала мектептері мен колледждерінде «Қаржылық сауаттылық негіздері» атты пәннің жаңа бағдарламасы енгізілді. Сабақ барысында оқушылар интернет алаяқтардың қандай әдістер қолданатынын, әлеуметтік инженерия арқылы адам психологиясын қалай манипуляциялайтынын тәжірибе арқылы меңгеріп келеді. Қарапайым мысалдар, практикалық тапсырмалар және мамандармен тікелей кездесулер жастардың қаржылық қауіпсіздік туралы түсінігін тереңдетті. Сонымен қатар, ата-аналар үшін онлайн вебинарлар өткізіліп, балалардың жеке ақпаратын қорғау, күмәнді сілтемелерден сақтану, әлеуметтік желіні қауіпсіз пайдалану жөнінде нақты нұсқаулықтар берілді.
Шымкент қаласында қаржы пирамидаларын ұйымдастырған немесе жарнамалаған тұлғаларға қатысты да қатаң шаралар қабылданып жатыр. Бұл тек заңдық жауапкершілікпен шектелмейді: прокуратура мен әділет департаменті бірігіп, тұрғындардың құқықтық мәдениетін күшейтуге бағытталған «Сақтан – сақтайды!» атты кең ауқымды ақпараттық науқан бастады. Сауда орталықтарында, банктерде, ХҚКО-ларда, базарларда орнатылған ақпараттық тақталар мен бейнероликтер арқылы алаяқтардың нақты әрекеттері, олардың жиі қолданатын айла-тәсілдері қарапайым әрі түсінікті тілде түсіндіріледі. Алаяқ схемалардың шынайы мысалдары көрсетіліп, азаматтардың ақпаратты тексеру дағдысын жетілдіруге басымдық берілді.
2025 жылы Шымкент үшін қаржылық қауіпсіздік тек технологиялық шаралармен шектелмейді. Бұл — ақпараттық иммунитетті қалыптастыруға бағытталған қоғамдық қозғалысқа айналған кешенді процесс. Құқық қорғау органдары, мектептер, банктер, ІТ саласының өкілдері, қоғамдық ұйымдар — бәрі бір мақсатқа жұмылдырылған: азаматтардың саналы, жауапты қаржылық мінез-құлқын қалыптастыру. Бұл бағыттағы жұмыстар қаладағы экономикалық тұрақтылықтың да, тұрғындардың жеке қауіпсіздігінің де кепіліне айналып келеді.
