2025 жылы жаһандық ақпараттық кеңістікте қалыптасқан ахуал бұрынғыдан да күрделене түсті. Сандық технологиялардың шапшаң дамуы, әлеуметтік желілердің ықпалының артуы және ақпарат ағынының бақылаусыз өсуі әлем елдеріне ортақ жаңа қауіптерді айқын көрсетті. Солардың ішінде қоғамды адастыратын фейк жаңалықтар, ақпараттық манипуляциялар мен мақсатты түрде жасалған дезинформация кампаниялары ерекше алаңдаушылық туғызды. Бұл құбылыстар тек ақпараттық саланың мәселесі емес, сонымен қатар ұлттық қауіпсіздік, қоғамдық тұрақтылық және әлеуметтік сенім жүйесіне төнетін нақты қатерге айналды. Әлемдік үрдістерден қалыс қалмай, Қазақстан да бұл мәселенің маңыздылығын терең сезінді, ал ақпараттық ағыммен тынысы тең Шымкент қаласы үшін бұл бағыттағы жұмыс одан да өзекті бола түсті.
2025 жылы Шымкент қаласының әкімдігі қоғамның ақпараттық әл-ауқатын күшейту қажеттілігін түсіне отырып, мемлекеттік органдар, журналистер, білім беру мекемелері және үкіметтік емес ұйымдармен бірлесіп ауқымды бастаманы қолға алды. «Шынайы ақпарат – сенімді қоғам» атты жаңа деңгейдегі жоба дәл осы мақсатта дүниеге келді. Жобаның басты міндеті – азаматтардың ақпаратты талдау, түсіну және сұрыптау қабілетін арттыру, жалған деректердің ықпалына қарсы тұра алатын тұрақты мәдениет қалыптастыру.
Білім беру саласы бұл бағыттағы ең басым күшке айналды. 2025 жылдан бастап қаладағы мектептер мен жоғары оқу орындарында арнайы енгізілген медиасауаттылық сабақтары жастардың дүниетанымына елеулі өзгеріс әкелді. Бұл сабақтарда тек ақпаратты тану дағдылары ғана емес, жалған жаңалықтардың психологиялық әсері, желідегі манипуляциялық әдістер, эмоциялық реакцияларды басқару тәсілдері және дереккөз сенімділігін бағалау алгоритмдері үйретіледі. Оқушылар мен студенттер практикалық тапсырмалар орындау арқылы фейк контентті танудың нақты жолдарын меңгереді. Сабақтарға өңірлік журналистер, fact-check сарапшылары, цифрлық қауіпсіздік мамандары қатысып, тәжірибесімен бөліседі.
2025 жылдың басында құрылып, бірден белсенді жұмысын бастаған «Fact-checking орталығы» қаланың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі негізгі құралға айналды. Орталық мамандары әлеуметтік желілерде таралған күмәнді ақпараттарды тәулік бойы бақылап, талдап, ғылыми негізделген қорытынды шығарады. Әрбір тексерілген материал ресми сайттар мен телеграм арналары арқылы көпшілікке жетеді. Бұл жұмыс азаматтардың ресми ақпаратқа деген сенімін арттырып, желіде тараған қауесеттердің алдын алуға елеулі үлес қосуда.
Құқық қорғау органдары да өз тарапынан жалған ақпарат тарату әрекеттеріне жедел жауап беру механизмін күшейтті. 2025 жылдың алғашқы үш айында Шымкент қаласы бойынша анықталған 70-ке жуық фейк ақпарат фактісі қоғамда бұл проблеманың қаншалықты өзекті екенін тағы бір мәрте дәлелдеді. Әкімшілік айыппұлдар, түсіндірме жұмыстары және қылмыстық жауапкершілік нормалары ақпарат таратуда немқұрайлыққа жол жоқ екенін көрсетті.
Қалада тұрғындар арасында ақпараттық мәдениетті арттыруға бағытталған түрлі қоғамдық акциялар, тренингтер, пікірталас алаңдары ұйымдастырылуда. «Тексер, сосын бөліс!», «Ақпарат – жауапкершілік», «Фейкке жол жоқ» сияқты бастамалар жастардың қызығушылығын оятып, әлеуметтік желілерде кең қолдау тапты. Бұл іс-шараларға мұғалімдер, ата-аналар, студенттер және еріктілер қауымы белсене араласып, ортақ ақпараттық иммунитет қалыптастыруға өз үлесін қосуда.
2025 жылдың тағы бір жаңашылдығы – қоғамдық орындарда медиасауаттылыққа бағытталған цифрлық роликтер мен инфографикалардың орнатылуы. Қоғамдық көлік, әкімдік ғимараттары, халық көп жиналатын аймақтарда көрсетілетін бұл материалдар әрбір тұрғынды күнделікті өмірінде ақпаратпен сауатты жұмыс істеуге үндейді.
Жалпы алғанда, Шымкент қаласының 2025 жылы бастап жүзеге асырған кешенді ақпараттық қауіпсіздік стратегиясы – қоғамның ұзақ мерзімді тұрақтылығын, азаматтардың саналы ақпараттық мәдениетін қалыптастыруға бағытталған маңызды қадам. Бұл бастамалар ертеңгі күні фейк ақпаратқа қарсы тұра алатын жауапты әрі сенімді қоғам құруға мықты негіз қалайды.
