2025 жылы әлемдік қоғамдастық үшін аса өткір мәселелердің бірі болып тұрған психологиялық тәуелділіктердің ішінде лудомания ерекше алаңдаушылық тудырып отыр. Құмар ойындарға тәуелділік бүгінде көптеген елдер сияқты Қазақстанда, оның ішінде қарқынды дамып жатқан Шымкент қаласында да кең таралған әлеуметтік дертке айналды. Қалалық деңгейде бұл мәселенің салдарын дер кезінде бағалап, оған қарсы жүйелі шаралар қабылдау – маңызды міндеттердің біріне айналды.
Лудоманияның табиғаты өте күрделі: ойын автоматтарынан бастап онлайн-казино, букмекерлік кеңселер, спортқа бәс тігу алаңдары мен лотереяға дейінгі түрлі платформалар арқылы адамның психикасына әсер етіп, тәуелділік қалыптастырады. Әсіресе цифрлық технологиялар дамыған сайын тәуелділік онлайн форматта жасырын түрде күшейіп, бақылаудан тыс қалып жатады. 2024 жылы Шымкент қаласында жүргізілген ресми мониторинг нәтижелері құмар ойындарға байланысты психологиялық көмек сұрағандар санының 30%-ға өскенін көрсетті. Бұл көрсеткіш – тек статистика емес, нақты қауіптің сигналы.
Осы жағдайды ескере отырып, Шымкент қаласы 2025 жылдан бастап лудоманияға қарсы алдын алу шараларын күшейтті. Қала әкімдігі, денсаулық сақтау басқармасы, жастар саясаты институттары және құқық қорғау органдары бірігіп, «Ойнама – өміріңмен!» атты кең ауқымды ақпараттық-ағартушылық науқанды іске қосты. Бұл науқанның мақсаты – құмар ойындардың қауіптілігін түсіндіру ғана емес, тәуелділікке шалдыққан адамдарға қолдау көрсететін әлеуметтік және психологиялық ортаны қалыптастыру.
Шаралар аясында қаладағы барлық мектептерде, колледждер мен университеттерде лудоманияға қатысты түсіндіру жұмыстары кешенді түрде жүргізілуде. Тәжірибелі психологтар, әлеуметтік педагогтар және жас мамандар бірігіп құрған мобильді топтар оқу орындарында тәуелділік белгілерін ерте анықтау жүйесін енгізді. Бұл топтар жасөспірімдермен ғана емес, ата-аналармен де жұмыс істеп, дер кезінде көмек алу жолдарын түсіндіреді. Сонымен бірге ата-аналарға балалардың мінез-құлқындағы өзгерістерді тану, тәуелділікке бейім белгілерді анықтау жөнінде консультациялар беріледі.
Ақпараттық кеңістікті қамту мақсатында қалада брошюралар, жадынамалар, бейнероликтер, әлеуметтік желілерге арналған арнайы контент әзірленді. Жастарға түсінікті форматта дайындалған бұл материалдар ойынға тәуелділіктің психологиялық салдары, қаржылық зияны және отбасыға әкелетін ауырлығы туралы шынайы мәлімет береді.
2025 жылы қалалық наркологиялық орталық жанынан ашылған «Құмар ойындарға қарсы психологиялық көмек кабинеті» – бұл бағыттағы маңызды қадамдардың бірі. Мұнда білікті мамандар тәуелділікке ұшыраған азаматтарға тегін және құпия түрде көмек көрсетеді. Тек ойыншылар ғана емес, олардың отбасылары да психологтардан кәсіби кеңес алып, жақындарын қолдау жолдарын үйренеді. Бұл бір ғана адамның емес, тұтас отбасының өмірін қалыпқа келтіруге арналған қызмет.
Онлайн кеңістіктегі қауіптерді азайту үшін құқық қорғау органдары 2025 жылы заңсыз онлайн-казино, бәс тігу платформалары мен ойын сайттарының таралуына қарсы белсенді жұмыстар жүргізді. Жылдың алғашқы үш айында Шымкент қаласының аумағында осындай 15 дерек анықталып, олардың қызметі тоқтатылды. Киберқылмысқа қарсы бөлім қызметкерлері тұрақты түрде әлеуметтік желілер мен жарнамалық платформаларды бақылап, құмар ойындарды жасырын жарнамалауға тосқауыл қоюда.
Жастар ресурстық орталығының рөлі де айрықша. Олар мотивациялық бейнероликтер, челлендждер, интерактивті сауалнамалар арқылы жастар арасында ойынға тәуелділікке қарсы дұрыс көзқарас қалыптастыруда. Бұл материалдар қарапайым тілмен, заманауи әдіспен дайындалғандықтан, өзіндік әсері зор.
Қоғамның рухани өмірін қамтуға арналған шаралар да назардан тыс қалған жоқ. Мешіттерде, шіркеулерде және діни бірлестіктерде құмар ойындардың моральдық зияны туралы уағыздар мен түсіндіру сабақтары ұйымдастырылуда. Бұл кездесулер ойынға тәуелділіктің тек психологиялық емес, рухани тұрғыдан да зиянды екенін айқын көрсетеді.
2025 жылы енгізілген тағы бір маңызды бастама — «Тәуелсіздік – таңдаудан басталады» бағдарламасы. Бұл бағдарлама жас буынға өзін-өзі басқару дағдыларын дамыту, ерік-жігерді шыңдау, уақытты тиімді пайдалану, спорт пен шығармашылыққа бейімделу секілді өмірлік дағдыларды қалыптастыруға бағытталған. Бұл тәсіл жастардың бос уақытын пайдалы арнаға бұрып, құмар ойындар сияқты зиянды әдеттерден алшақ болуына көмектеседі.
Қорыта айтқанда, Шымкент қаласы лудоманияға қарсы күресті тек медициналық немесе құқықтық тұрғыдан ғана емес, психологиялық, әлеуметтік және қоғамдық деңгейде кешенді түрде жүргізуде. Құмар ойындарға тәуелділіктің алдын алуда әрбір отбасының, әрбір азаматтың және барлық қоғамдық институттардың рөлі маңызды. Тек бірлескен әрекет қана бұл қауіпті құбылысты азайтып, қауіпсіз әрі салауатты қоғам құруға жол ашады.
