Шымкент қаласында соңғы жылдары құқықтық мәдениетті қалыптастыру, тұрғындардың қоғам алдындағы жауапкершілігін арттыру және қауіпсіз ортаны нығайту бағытында жүйелі әрі ауқымды шаралар қолға алынып келеді. Құқықтық сауаттылық – тек заң нормаларын білу емес, өз әрекетіне саналы түрде жауап бере алу, қоғамдағы өз орнын түсіну, сондай-ақ басқа азаматтардың құқықтарын құрметтеу мәдениетін қалыптастыру дегенді білдіреді. Осы тұрғыда қала әкімдігі, қоғамдық ұйымдар және құқық қорғау құрылымдары бірлесіп іске асыратын бастамалардың бірі – Полиция департаменті ұйымдастырған «Зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» атты кең көлемді акция.
Аталған іс-шара Арбат демалыс аумағында өткізілді және қалалық Полиция департаментінің Отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес басқармасы тарапынан ұйымдастырылды. Акцияның басты мақсаты – азаматтар арасында тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қатысты түсінікті өзгерту, оның алдын алуға арналған құқықтық құралдарды кеңінен таныстыру және кез келген даулы жағдай кезінде дұрыс шешім қабылдай білуге үйрету. Осы бағытта мамандар тұрғындармен еркін форматта әңгімелесіп, зорлық-зомбылық туралы заңнамалық нормаларды егжей-тегжейлі түсіндірді.
Түсіндіру жұмыстарының барысында полицейлер жәбірленушілерді қорғауға арналған механизмдердің қалай жұмыс істейтінін, құқық бұзушыға қандай шаралар қолданылатынын және жедел көмекке қалай жүгіну керектігін нақты мысалдар арқылы жеткізді. Қатысушыларға арнайы ақпараттық жадынамалар таратылып, олардың сауалдарына кең көлемде жауап берілді. Сонымен бірге арнайы жасақ қызметкерлері өзін-өзі қорғаудың негізгі тәсілдерін көрсетіп, көпшілік назарына практикалық жаттығулар ұсынды. Бұл көрсетілім зорлық-зомбылық жағдайында адам өз қауіпсіздігін қалай қамтамасыз етуі керектігін түсіндірудің тиімді жолы болды.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық бүгінде қоғамның ең күрделі әлеуметтік проблемаларының бірі ретінде қарастырылып отыр. Ол тек физикалық агрессиямен шектелмейді: психологиялық қысым, эмоциялық манипуляция, қаржылық тәуелділік, еркіндікті шектеу секілді жасырын белгілері де бірдей қауіпті саналады. Мемлекет енгізіп отырған «нөлдік төзімділік» қағидаты – осы құбылысқа қоғам болып қарсы тұрудың негізгі жолы. Яғни зорлықтың қандай формада көрінуіне қарамастан, оған ешқандай кешірім болмауы тиіс.
Шымкент қаласының Полиция департаменті тұрғындарды әрбір құқық бұзушылыққа бейжай қарамауға шақырады. Бөтен адамның қайғысына селқос қарау – мәселені күрделендіреді, ал белсенді азаматтық ұстаным қоғамдағы тұрақтылықты күшейтеді. Әсіресе көрші, туыс, таныстар арасындағы тұрмыстық жанжалдар жиі байқалатын қазіргі жағдайда азаматтардың құқықтық сауаттылығы үлкен рөл атқарады.
Бұл акция тек ақпараттық түсіндірумен шектелген жоқ. Ол қоғамның құқықтық иммунитетін күшейтуге бағытталған кешенді профилактикалық бастама ретінде бағаланды. Сонымен қатар Полиция департаментінің жұмысы тұрмыстық зорлықпен ғана емес, бүгінгі күні кең таралған басқа да қауіп-қатер түрлерімен күресуді қамтиды. Соның ішінде интернет-алаяқтық, қаржылық пирамидалар, жалған ақпарат тарату, кибербуллинг, құмар ойындарына тәуелділік (лудомания) және жастар арасындағы өз-өзіне қол жұмсаудың алдын алу мәселелері де негізгі назарда.
Тұрғындарды ақпараттық қауіпсіздікке үйрету, цифрлық ортада өзін қорғау мәдениетін қалыптастыру – қазіргі заманның басты талаптарының бірі. Әлеуметтік желілерде таралатын фейк ақпараттар мен қауіпті контент адамдарды адастырып қана қоймай, олардың құқықтық қателік жасауына себеп болуы мүмкін. Сондықтан құқық қорғау органдары интернет кеңістікті тұрақты мониторингтен өткізіп, халықты сақтық шараларын сақтауға үндейді.
Осы бастамалардың барлығы қоғамдағы құқықтық сананы арттырудың кешенді тетігі болып табылады. Шын мәнінде, қауіпсіз қоғам құру – тек полицияның немесе биліктің міндеті емес. Бұл – әрбір азаматтың ортақ жауапкершілігі. Заңды құрметтейтін, әділеттілікті бағалайтын, өз құқығын қорғай білетін әрбір адам – бейбіт әрі тұрақты елдің тірегі.
