2025 жыл цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы мен онлайн қаржы операцияларының кеңеюімен қатар, жаңа буын қаржылық алаяқтық түрлерінің де артуымен есте қалуда. Әсіресе мегаполис мәртебесіне ие Шымкент қаласында бұл мәселе тек құқық қорғау органдарының ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ қауіпсіздік міндетіне айналып отыр. Қаржылық пирамидалар мен интернет-алаяқтықпен күрес – қаладағы басты басым бағыттардың бірі.
Цифрлық кеңістіктегі алаяқтық – тек жеке азаматтың қаржылық шығыны емес, сонымен бірге қоғамдық сенімге, экономикалық тұрақтылыққа және мемлекеттік қауіпсіздікке нұқсан келтіретін құбылыс. Осыны ескере отырып, 2025 жылдың басынан бері Шымкентте «Қауіпсіз қаржы – сенімді болашақ» атты кешенді ақпараттық-ағартушылық жоба жүзеге асуда. Жоба аясында азаматтарға қаржылық сауаттылықты арттыру, инвестициялық мәдениетті қалыптастыру және алаяқ схемалардан қорғану жолдарын үйрету жұмыстары жүйелі түрде жүргізілуде.
Қалалық полиция департаментінің деректеріне сәйкес, 2024 жылдың соңында интернет-алаяқтық фактілері 2 есеге артқан. Алаяқтар әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде «оңай табыс» ұсынатын жалған инвестициялық жобалар мен қаржы пирамидаларын белсенді жарнамалаған. Бұл жағдайға жауап ретінде 2025 жылы полиция құрылымдарында «Киберқылмыспен күрес» бөлімшелерінің штаты кеңейтіліп, IT-мамандар мен арнайы тергеушілер тартылды.
Жастар арасындағы құқықтық және қаржылық сауаттылықты көтеру мақсатында мектептер мен колледждерде «Қаржылық сауаттылық негіздері» және «Киберқауіпсіздік және заң» пәндері оқытылуда. Мұнда оқушыларға интернет-алаяқтардың әрекет ету тәсілдері, әлеуметтік инженерия, жеке деректерді қорғау жолдары және құқықтық жауапкершілік жайлы түсіндіріледі. Сонымен қатар, ата-аналарға арналған онлайн вебинарлар өткізіліп, балаларды киберқылмыстан қорғау бойынша нақты нұсқаулар беріледі.
2025 жылдың алғашқы төрт айында Шымкентте қаржы пирамидасын ұйымдастырған 8 қылмыстық іс тергеліп, 3 ірі схема әшкереленді. Ұйымдастырушылар заң алдында жауапқа тартылып, зардап шеккен азаматтарға өтемақы төлеу тетіктері қарастырылуда.
Құқықтық сауаттылықты арттырудың тағы бір мысалы – қалалық әділет департаменті мен прокуратураның «Сақтан – Сақтайды!» науқаны. Бұл шара аясында сауда орталықтарында, ХҚКО-ларда, банктер мен базарларда ақпараттық стендтер мен бейнероликтер орнатылып, азаматтарға заңды және заңсыз қаржы қызметтерін ажырату жолдары үйретілуде.
Қала тұрғындарының жедел көмек алу мүмкіндігін кеңейту үшін «Киберқорғау: 109» мобильді қосымшасы іске қосылды. Бұл қосымша арқылы азаматтар күмәнді сайттарды, алаяқтық әрекеттерді бірден хабарлай алады. Мұнда жалған инвестициялық жобалар мен қаржылық пирамида белгілері бар ұйымдардың жаңартылған тізімі қолжетімді.
Шымкент қаласының басшылығы қаржылық алаяқтықпен күресті тек салдармен емес, себеппен күресу деп түсінеді. Сол себепті құқық қорғау органдары, білім беру мекемелері, банк секторы, IT компаниялар мен БАҚ өкілдері бірігіп, тұрғындардың қаржылық және құқықтық иммунитетін нығайту бағытында кешенді стратегияны іске асыруда.
Құқықтық сауатты және қаржылық тұрғыдан сақ азамат – тұрақты қоғамның негізі. Ал Шымкент бұл бағытта заң мен тәртіп қағидатын берік ұстанып, әр тұрғынның қауіпсіздігі үшін нақты қадамдар жасап келеді.
