2025 жылы ақпараттық кеңістіктегі қауіпсіздік мәселесі жаһандық деңгейде өзекті тақырыпқа айналды. Қазақстан үшін де, әсіресе қарқынды дамып келе жатқан мегаполис – Шымкент қаласы үшін бұл бағыттағы жұмыстар стратегиялық маңызға ие. Ақпараттық манипуляция, жалған деректер мен фейк жаңалықтардың таралуы – тек қоғамда сенімсіздік туғызып қана қоймай, әлеуметтік араздыққа, қоғамдық тәртіптің бұзылуына, тіпті мемлекеттік қауіпсіздікке де қауіп төндіруі мүмкін.
Осыны ескере отырып, Шымкент қаласында жалған ақпаратпен күресу, тұрғындардың ақпараттық иммунитетін қалыптастыру және құқықтық сауаттылығын арттыру бағытында кешенді шаралар қолға алынған.
2025 жылы қала әкімдігі, бұқаралық ақпарат құралдары, құқық қорғау органдары, білім беру ұйымдары және үкіметтік емес ұйымдар бірлесіп, «Шынайы ақпарат – сенімді қоғам» атты ауқымды жобаны іске қосты. Жобаның мақсаты – азаматтарды ақпаратты тексеруге үйрету, заңсыз контенттің алдын алу және қоғамда жауапты медиамәдениетті қалыптастыру.
Мектептер мен жоғары оқу орындарында ақпараттық гигиена, медиасауаттылық және сыни ойлау сабақтары енгізілді. Жасөспірімдер мен жастарға фейк жаңалықтарды ажырату, манипуляциялық тақырыптарды тану, әлеуметтік желілерде заңға қайшы әрекет етпеу және киберқауіпсіздік ережелері түсіндірілуде. Бұл жұмысқа өңірлік журналистер, медиа сарапшылар және заңгерлер де қатысады.
«Fact-checking орталығы» 2025 жылдың қаңтарынан бастап белсенді жұмыс істеп келеді. Орталық әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде таралған даулы немесе жалған ақпараттарды сараптап, ресми түрде теріске шығарады. Бұл деректер қалалық ақпараттық порталдарда, Telegram-арналарда және мектеп парақшаларында жарияланады.
Қалалық полиция департаменті мен прокуратура жалған ақпарат таратуға қарсы жедел әрекет ету тетіктерін күшейтті. 2025 жылдың алғашқы тоқсанында тек Шымкенттің өзінде 70-ке жуық фейк дерек тіркеліп, олардың бірнешеуі бойынша Қылмыстық кодекстің 274-бабы (жалған ақпарат тарату) бойынша іс қозғалды. Бұл – жалған ақпараттың заң алдындағы жауапкершілігі бар екенін еске салады.
Медиасауаттылықты арттыру мақсатында қалада «Тексер, сосын бөліс!», «Ақпарат – жауапкершілік», «Фейкке жол жоқ» атты челлендждер, пікірталас клубтары, онлайн-марафондар және тренингтер тұрақты өткізіледі. Бұл іс-шараларға оқушылар, студенттер, ата-аналар мен мұғалімдер белсенді қатысады.
2025 жылдың тағы бір маңызды қадамы – Шымкенттегі қоғамдық көлік, мемлекеттік мекемелер және халық көп жиналатын орындарда жалған ақпараттың салдары мен оны анықтау жолдарын түсіндіретін бейнероликтер мен инфографикалар орналастырылды.
Бұл кешенді жұмыстардың басты қағидаты – «Заң және тәртіп» ұстанымын ақпараттық кеңістікке енгізу. Жалған ақпаратқа қарсы тұру тек құқық қорғау органдарының міндеті емес, әр азаматтың құқықтық және азаматтық жауапкершілігі екенін түсіндіру – негізгі мақсат.
Ақпараттың еркіндігі мен шынайылығы – қоғам тұрақтылығының кепілі. Шымкент бұл бағытта тек алдын алу шараларын ғана емес, құқықтық сауаттылықты арттыру арқылы тұрғындардың өзін-өзі қорғау қабілетін де дамытып келеді.
